خلاصه: ذخیرگاه زیستکره حرا (تالاب خور خوران)، واقع در شمال جزیره قشم، به عنوان بزرگترین پوشش مانگرو در شمال غرب اقیانوس هند شناخته می شود. این تالاب ساحلی وسیع بیش از 55 گونه از انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی را به طور فصلی و یا به طور دائم میزبانی می نماید که برخی از آنها در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) به عنوان گونه های در معرض خطر انقراض طبقه بندی شده اند. از این رو تالاب خورخوران به عنوان یک "منطقه مهم دریایی برای پرندگان" شناخته می شود. با توجه به تنوع منحصر به فرد پرندگان تالاب خورخوران، و با هدف آشنا نمودن نسل های آینده با اهمیت حفاظت از تنوع پرندگان در این منطقه، موسسه حفاظت از محیط زیست قشم با همکاری جمعی از موسسات غیرانتفاعی داخلی و بین المللی، و حمایت اداره کل محیط زیست استان هرمزگان،  اقدام به اجرای برنامه ای آموزشی برای کودکان دبستانی روستاهای حاشیه تالاب  نمود. در این برنامه آموزشی که با شعار "از پرندگان جزیره قشم حفاظت کنیم" اجرا شد، کودکان طی یکسری فعالیت های عملی، با نقشی که پرندگان در حفظ سلامت اکوسیستم تالاب و ارتقاء معیشت پایدار مردم منطقه ایفا می نمایند، و همچنین راه های مقابله با تهدیدات انسانی که پرندگان را در این زیستگاه منحصر به فرد تهدید می کنند، آشنا شدند. 

نوع: آموزش و اطلاع رسانی

زمان:  خرداد 1398

خلاصه: تا کنون 10 گونه مار دریایی و پنج گونه لاک پشت دریایی از آب های ساحلی چهار استان جنوبی ایران (خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان) گزارش شده اند. بسیاری از این گونه ها به فراوانی در منطقه زندگی و تولیدمثل می کنند و دیدن آنها برای طبیعت گردانی که به قصد مشاهده حیات وحش منحصر به فرد خلیج فارس از این دریای جوان دیدن می نمایند کار دشواری نیست. کافیست در فصل مناسب و در مکان مناسب حاضر شوید تا بتوانید لاک پشت های منقارعقابی را در حال تخم گذاشتن بر روی ماسه های ساحل مشاهده نمایید، و یا لاک پشت های سبز را ببینید که در آب های کم عمق و شفاف ساحلی به چرا از جلبک ها و علف های دریایی مشغولند، و یا مارهای دریایی را ببینید که دو به دو به هم پیچیده و در سطح آب شناور شده اند. اما آنچه مهم است آن است که تورها و سفرهای طبیعت گردی به شکلی پایدار و مسئولانه ای برگزار گردد، تا بدون مخدوش کردن و برهم زدن نظم طبیعت بتواند باعث رشد اقتصادی جوامع محلی و ایجاد انگیزه برای حفاظت از طبیعت شود. لازمه این مهم داشتن آگاهی و اطلاعات کافی در خصوص زیستگاه و زیستمندانی است که به قصد مشاهده آنها عزم سفر می نماییم. در این کلاس آموزشی خزندگان استان هرمزگان، بویژه خزندگان دریایی، موضوع صحبت ما با فراگیران راهنمای طبیعت گردی بود. 

نوع: پژوهش + توسعه راه کارهای حفاظتی

زمان: 1397 - 1398

خلاصه: جزیره هنگام، جزیره کوچکی با مساحت حدود 37 کیلوکتر مربع واقع در جنوب جزیره قشم، به عنوان یکی از مناطق مهم تخم گذاری لاک پشت های منقار عقابی در شرق خلیج فارس و در محدوده تنگه هرمز شناخته می شود. با این وجود تخریب سواحل به سبب گردشگری مدیریت نشده و ناپایدار، و به میزان خیلی کمتر شکار شدن تخم ها و نوزادان توسط دشمنان طبیعی آنها، زادآوری این گونه به شدت در معرض خطر انقراض در جزیره هنگام را تهدید می نمایند. لذا این پروژه با هدف بررسی وضعیت حفاظتی سواحل تخم گذاری این خزندگان دریایی در جزیره هنگام و ظرفیت سازی برای حفاظت از آنها صورت پذیرفت. تحلیل داده ها نشان داد اجرای اقدامات حفاظتی فوری برای این جمعیت تخم گذار از لاک پشت های منقارعقابی ضروری است. 

نوع: آموزش و اطلاع رسانی

زمان: شهریور 1397

خلاصه: در ذخیرگاه زیستکره حرا ولقع در شمال جزیره قشم، یکی از مهمترین تهدیداتی که برای مارهای دریایی وجود دارد به دام افتادن آنها در تورهای صیادی است. جدا کردن مسئولانه و با دقت مارهایی که هنگام جمع آوری تورها هنوز زنده هستند نه تنها باعث حفاظت از این خزندگان شگفت انگیز و منحصر به فرد می گردد، بلکه خطر گزیده شدن صیاد توسط این مارهای به شدت سمی را نیز کاهش خواهد داد. این یکی از موضوعاتی بود که در خصوص آن با صیادان و قایق داران اطراف ذخیرگاه زیستکره حرا در کارگاه آموزشی یک روزه ای که در ساختمان دهیاری روستای طبل برگزار گردید صحبت شد.

نوع: پژوهش + توسعه راه کارهای حفاظتی

زمان: 1396 - ادامه دارد

خلاصه: اثر طبیعی-ملی خلیج دلفین ها، یک اکوسیستم مرجانی غنی واقع در آبراه بین جنوب جزیره قشم و جزیره هنگام، به عنوان زیستگاه بزرگترین اجتماع دلفین های بینی بطری هند-آرام (Tursiops aduncus) در آب های ایرانی خلیج فارس شناخته می شود. این خلیج کوچک همینطور به عنوان تنها سایت ثبت شده دلفین-نگری در سواحل جنوب ایران شناخته می شود که سالانه هزاران گردشکر مشتاق برای دیدن دلفین ها در زیستگاه طبیعیشان از آن دیدن می نمایند. با این وجود به نظر می رسد فعالیت های انسانی همچون صید و صیادی نظارت نشده در تمام طول سال و همچنین ترافیک بالای قایق های گردشگری در ایام خاصی از سال این اجتماع از دلفین های بینی بطری را تهدید می نمایند. از این رو موسسه حفاظت از محیط زیست قشم طی پروژه ای که تا کنون یک فاز از آن انجام شده سعی در محاسبه اندازه جمعیت و بررسی وضعیت حفاظتی این پستانداران دریایی منحصر به فرد در خلیج دلفین ها نموده است.

نوع: پژوهش

زمان: 1395 - ادامه دارد

خلاصه: لاک پشت های دریایی جنسیت وابسته به دما دارند، بدین معنی که جنسیت نوزاد متولد شده از هر تخم وابسته به دمای محیطی است که مراحل جنینی خود را در آنجا تکمیل نموده است، بدین ترتیب دماهای پایین باعث تولد نوزادان نَر و دماهای بالاتر باعث تولد نوزادان ماده می شوند. از این رو انتظار می رود گرمایش جهانی ناشی از تغییرات اقلیمی با برهم زدن نسبت های جنسی (بیشتر بودن تعداد ماده ها به نرها)، و ناکارامد نمودن  سیستم های تولیدمثلی در جمعیت های لاک پشت های دریایی، این خزندگان دریایی را به ورطه انقراض بکشاند. این پدیده هم اکنون در برخی از بزرگترین جمعیت های لاک پشت های دریایی در برخی نقاط جهان در حال اتفاق افتادن است. با این وجود لاک پشت های پوزه عقابی (Eretmochelys imbricata) و لاک پشت های سبز (Chelonia mydas) برای هزاران سال است که در محیط بسیار گرم خلیج فارس زندگی کرده و در سواحل آن تخم گذاری می نمایند. بنابراین این سوال مهم مطرح است که آیا جمعیت های لاک پشت های دریایی در خلیج فارس توانسته اند خود را با میانگین بالای دمای خلیج فارس انطباق دهند یا خیر؟ برای پاسخ دادن به این سوال در این پروژه بیش از 300 لاک پشت سبز چراکننده از سواحل اطراف جزیره قشم با روش لاپاروسکوپی تعیین جنسیت شدند. نتایج اولیه نشان دادند که آنها توانسته اند خود را با زیستگاه گرم خلیج فارس سازگار نمایند، اما این نتیجه گیری سوال بزرگتری را نیز به وجود می آورد، اینکه آیا آنها خواهند توانست نرخ کنونی گرمایش جهانی را نیز تحمل کنند؟

نوع: پژوهش + توسعه راه کارهای حفاظتی

زمان: 1393 – 1394

خلاصه: سواحل ایرانی خلیج فارس در استان بوشهر برخی از مهمترین زیستگاه های تخم گذاری پرندگان و لاک پشت های دریایی در این پهنه آبی را در بر می گیرند. این مناطق حساس ساحلی، که در در سواحل سرزمینی و جزایر خالی از سکنه استان پراکنده شده اند، به سبب اهمیتی که از لحاظ زیستگاهی برای گونه های در معرض خطر انقراض دارند به عنوان اراضی حفاظت شده تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست کشور قرار گرفته اند. این پروژه به منظور مطالعه و حفاظت از سواحل تخم گذاری لاک پشت های دریایی در استان بوشهر  با تاکید بر جزایر ام الگرم، نخیلو، خارکو و سواحل سرزمینی پارک ملی دریایی نایبند صورت پذیرفت. در این سواحل لاک پشت های عقابی بیشترین لانه سازی را انجام می دهند. هرچند لانه سازی لاک پشت های سبز نیز به ندرت و به تعداد انگشت شمار در این منطقه قابل مشاهده می باشد. ضمن اینکه تنها گزارش لانه سازی لاک پشت زیتونی در خلیج فارس نیز مربوط به این منطقه است. پس از انجام پژوهش های پایه، راهکارهایی برای حفاظت از سواحل تخم گذاری لاک پشت های دریایی در این منطقه تدوین و در قالب گزارشات رسمی و مقالات علمی در اختیار محققین و مدیران متولی حفاظت از این خزندگان در معرض خطر انقراض قرار گرفت. 

نوع: پژوهش

زمان: 1392 - 1394

خلاصه: لاک پشت سبز (Chelonia mydas) به عنوان گونه غالب لاک پشت های دریایی در خلیج فارس شناخته می شود. اگرچه لاک پشت های سبز چراکننده به فراوانی در سراسر خلیج فارس پراکنده شده اند، اما تا همین چند سال پیش، دانش ما در خصوص اکولوژی تغذیه ای این گونه در معرض خطر انقراض در خلیج فارس بسیار اندک بود. بنابراین در سال 2014، ما تصمیم گرفتیم رژیم غذایی این خزندگان عمدتا گیاهخوار را در آب های اطراف جزیره قشم واقع در شرق خلیج فارس بررسی نماییم. برای این منظور نمونه هایی از یک منطقه بسته ساحلی در شمال جزیره و همچنین یک منطقه ساحلی باز در جنوب جزیره قشم صید شدند و ناحیه حلقی هر جانور طبق روش های تایید شده شستشو داده شد. بدین ترتیب تکه های آخرین آیتم های غذاهای بلعیده شده توسط هر جانور استخراج شدند و نوع و مقدار آنها در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق ضمن مشخص نمودن رژیم غذایی این خزندگان گیاهخوار در منطقه مورد مطالعه به ما نشان داد لاک پشت های سبز خلیج فارس چگونه با محدودیت منابع غذایی که در برخی از زیستگاه های خلیج فارس وجود دارد سازگار شده اند.

نوع: پژوهش

زمان: 1392 - 1395