نوع: آموزش و اطلاع رسانی

نقش موسسه حفاظت از محیط زیست قشم: تدریس واحد درسی "آشنایی با خزندگان"

مجری دوره آموزشی:  

زمان: خرداد 1398

شرح فعالیت: تورهای طبیعت گردی، در صورتی که اصولی و مسئولانه برگزار گردند، می توانند به عنوان یکی از راه کارهای موثر در حفاظت از زیستگاه های طبیعی مورد استفاده قرار گیرند. دلیل آن است که در صنعت طبیعت گردی، ذینفعان اصلی جوامع محلی ساکن زیستگاه هایی هستند که به عنوان مقصد انتخاب شده اند. به طور یقین اگر یک جامعه بتواند از زیستگاهای طبیعی و زیستمندان محیط پیرامونش به شکلی پایدار و همیشگی بهره مند گردد، آنوقت تک تک افراد آن جامعه حافظان تمام وقت طبیعت خواهند بود.

از آنجایی که اغلب فراگیران دوره های راهنمایان طبیعت گردی، و بسیاری از گردشگرانی که در آینده مخاطبان آنها خواهند بود، ممکن است تخصص دانشگاهی در زمینه زیست شناسی نداشته باشند، لذا آموزش جزئیات تخصصی زیست شناسی و جانورشناسی برای آنها مفید نخواهد بود. در عوض یادگرفتن مفاهیم ساده و کاربردی، همانند اینکه چگونه می توانند یک مار دریایی را از مارماهی تشخیص دهند، و یا اینکه از خلیج فارس چند گونه لاک پشت دریایی گزارش شده و فراوانی هرکدام در منطقه به چه صورت است، می تواند به آنها کمک کنند تا تورهای طبیعت گردی خود در مناطق ساحلی و دریایی را بهتر مدیریت نموده و اطلاعات مفیدتری به گردشگران ارائه نمایند.

اما آن نوعی از طبیعت گردی خواهد توانست در حفاظت از طبیعت مفید واقع گردد که مسئولانه باشد، بدین معنی که ورود گردشگران به طبیعت خود باعث تخریب و ایجاد آشفتگی در محیط  زیست نشود. لازمه دستیابی به این مهم  ارتقاء سطح آگاهی طبیعت گردان در خصوص زیستگاه ها و زیستمندانی است که مقصد طبیعت گردی هستند. مسلما راهنمایانی که مسئولیت برگزاری تورهای طبیعت گردی را بر عهده داشته و به طور مرتب با گردشگران در ارتباط هستند می توانند نقش مهمی در ارتقاء سطح آگاهی گردشگران داشته باشند، منوط بر اینکه خود از اطلاعات و آگاهی لازم برخوردار باشند. لذا یکی از دغدغه های همیشگی کُنشگران محیط زیستی و سازمان های مردم نهاد حامی محیط زیست تربیت راهنمایان طبیعت گردی آگاه و حرفه ای می باشد، کسانی که بتوانند صنعت طبیعت گردی را به شکلی مسئولانه مدیریت نمایند. 

موسسه آموزشی، پژوهشی و مشاوره ای مشق آفرینش یکی از موسسات غیردولتی و مردم نهادی است که سالهای زیادی را صرف تربیت نسلی از طبیعت گردان مسئول و آگاه در استان ساحلی هرمزگان نموده است. یکی از اقدامات همیشگی این موسسه برگزاری دوره های آموزشی برای متقاضیان مدرک راهنمای طبیعت گردی با استفاده از نیروهای متخصص بومی استان و تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور می باشد. یکی از دروسی که فراگیران راهنمای طبیعت گردی می بایست آن را سپری نمایند درس "آشنایی با خزندگان" است. موسسه حفاظت از محیط زیست قشم در خرداد ماه سال 1398 این درس را با تاکید بر خزندگان دریایی برای شرکت کنندگانی که در دوره راهنمای طبیعت گردی موسسه مشق آفرینش شرکت نموده بودند برگزار نمود. 

تا کنون 15 گونه خزنده دریایی، شامل 10 گونه مار دریایی و پنج گونه لاک پشت دریایی، از آب های ساحلی چهار استان جنوبی ایران (خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان) گزارش شده اند. بسیاری از این گونه ها در طول نوار ساحلی کشورمان به فراوانی زندگی و تولید مثل می نمایند. لازم است در مکان و فصل مناسب حاضر شوید تا بتوانید تخم گذاری گونه به شدت در معرض خطر انقراض لاک پشت منقار عقابی بر ماسه های ساحل را تماشا کنید، و یا چرای لاک پشت های سبز از جلبک ها و علف های دریایی آب های کم عمق ساحلی را ببینید، و یا نظاره گر مارهای دریایی باشید که دو به دو به هم پیچیده و در سطح آب شناور شده اند. برای بسیاری از علاقه مندان به حیات وحش دریایی و طبیعت گردان مشاهده این خزندگان منحصر به فرد که به راحتی برای زندگی در محیط گرم و شور خلیج فارس سازگار شده اند می تواند بسیار جذاب و مهیج باشد. 

البته طبیعت گردان می بایست اطلاعات کافی در خصوص نحوه برخورد با این جانوران را داشته باشند تا هم خود به خطر نیفتند و هم امنیت این زیستمندان زیبا را حفظ نمایند. بازدید از ساحل تخمگذاری لاک پشت های دریایی اصول و ضوابط خاص خود را دارد. همچنین مشاهده مارهای دریایی، زیرا همانقدر که زیبا و جذاب هستند، چنانچه توسط یک گردشگر کنجکاو که تجربه ای در مواجهه با آنها ندارد لمس و گرفته شوند می توانند بسیار خطرناک باشند. همچنین تجربه ثابت نموده چنانچه راهنمایان تورهای طبیعت گردی اطلاعات کلی در خصوص زیست شناسی و رفتارشناسی گونه های وحشی را بدانند و آنها را به طبیعت گردان ارائه نمایند می توانند تجربه مشاهده حیات وحش را برای مخاطبین خود دو چندان نمایند. 

در این دوره آموزشی نحوه شناسایی ابتدایی گونه های خزندگان دریایی جنوب ایران، پراکنش و زیستگاه های آنها و برخی ویژگی های مهم زیستی و اکولوژیک آنها در سطح عمومی به فراگیران آموزش داده شد. همچنین شرکت کنندگان در این کلاس آموزشی اصول حفاظتی مربوط به بازدید از ساحل تخمگذاری لاک پشت های دریایی را فرا گرفتند. همچنین مطالبی در خصوص کمک های اولیه مربوط به گزش مارهای دریایی برای مواقع ضروری به آنها ارائه گردید.